Wel vind ik de specialisatie ‘Brein en Psyche’ als inleiding in de psychologie ontzettend interessant. Zo maakte ik kennis met het mensen-, het zoogdieren- en het reptielenbrein en vertelde de trainer ons over de 3 basissystemen van de hersenen; het overlevings-, belonings- en rustcentrum. Al deze centra zorgen voor de aanmaak van bepaalde hormonen, in het eerste geval cortisol, in het tweede dopamine en in het derde oxytocine (het knuffelhormoon).Nu zijn we met cortisol, het stresshormoon, goed bekend. We kennen allemaal dat gejaagde gevoel. Een teveel daarvan maakt je prikkelbaar, vermoeid en opgebrand. Een beetje cortisol is heel gezond, het zorgt ervoor dat je de benen neemt bij gevaar, en al je zintuigen worden op scherp gezet zodat je heel alert kunt reageren. Dat is nuttig bij gevaarlijke situaties, maar niet zozeer op je werk, bij de supermarkt of andere denkbare situaties die in principe niet werkelijk gevaarlijk zijn, maar wel stress op kunnen leveren. Wat ook interessant is, is dat cortisol, wanneer het de overhand heeft, alle andere lichaamsfuncties op een laag pitje zet. Je zintuigen worden verscherpt, adrenaline wordt door je bloed gepompt om onmiddellijk te kunnen reageren, maar de prijs die je betaald is dat bijvoorbeeld het wond herstel en andere functies op de achtergrond komen te draaien en daardoor trager gaan lopen.
De kans is groot dat je je bij een teveel aan stress op je beloningssysteem gaat richten. Dat is ook bijna een automatisme in het brein. In principe reageert dit ‘systeem’ met name op de inname van voedsel en reproductie (sex), maar de beloningsmiddelen zijn inmiddels uitgebreid met winkelen, drugs, drank, roken etc. Dat heeft ons brein aangeleerd, want in de oertijd hadden we nog niet de luxe om een sigaret op te steken of ons te buiten te gaan aan jurkjes en schoenen bij de H&M.
Het nadeel van teveel stress en teveel belonen is gemakkelijk te raden. Daarom richt de wetenschap zich inmiddels ook op het rustsysteem. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de heilzame werking van meditatie en mindfullness op het brein. In de Westerse wereld denken we vaak dat stilstand achteruitgang is, maar voor het brein blijkt het juist ontzettend nuttig te zijn en veel efficiënter te zijn dan gewoonweg als een kip zonder kop door te blijven rennen.
In principe zijn de rustmomenten ook een soort ‘defragmentatie’ momenten om al die rommel in je hoofd op te ruimen, zoals je bij je computer ook hoort te doen. Anders loopt de boel vol en is je computer ‘traag’. Dat gebeurt bij mensen eigenlijk net zo goed. De uitleg van de trainer deed me realiseren dat meditatie niet alleen belangrijk is vanuit het spirituele opzicht, maar ook uit wetenschappelijk/neurologisch opzicht. En ergens wist ik dat wel, maar gisteren werd ik er pas echt goed bewust van. Gezien het vaak wat tijd kost om de bedrading van je hersenen aan te passen (herhaling herhaling, denk aan de NLP-gedachte) zonk het kwartje nu weer even in.
In plaats van beloningsmomenten in te lassen en veel dingen te doen die ‘goed voor je zijn’ is een tijd van rust, bezinning en meditatie net zo belangrijk. Ook om je grijze massa tot rust te laten komen. Door stress sterven er een hoop neuronen af. En dat is schrikken. Maar wat leuk is om te weten, is dat nieuwe dingen doen en leren, weer neuronen aanmaakt. Probeer dus eens iets wat je nog nooit gedaan hebt!
In principe ben je nooit meer de persoon die je een week geleden was (of dat meisje dat je op je oude schoolfoto’s ziet), omdat je hersenen zich continu aanpassen aan de informatie die ze binnenkrijgen. Ergens klopt het dus ook wetenschappelijk dat je ‘je eigen realiteit maakt’ en dat je uiteindelijk nooit echt één persoon bent met één bepaalde persoonlijkheid. De dooddoener ‘zo ben ik nou eenmaal’ is inmiddels ook compleet achterhaald. Het is echter wel een kwestie van actie-reactie, een dialoog tussen jou en je omgeving en de manier waarop je erop wilt reageren.
Dat het ‘willen reageren’ een beperkte bewuste keuze is, is deels een opluchting. Je reageert veel vaker automatisch dan je zou willen geloven. Het goede nieuws is dat geleidelijke herhaling wel werkt. Dus liever elke dag 5 minuten proberen te mediteren dan helemaal niet.
De trainster legde ook uit dat veel dingen die we doen helemaal niet praktisch zijn voor ons lerende brein. Je brein heeft zuurstof nodig, dus lopen, bewegen, frisse lucht, brengt je brein in optimale staat om helder na te denken en te leren. Niet stilletjes in TL-licht op je kont zitten. Ze zei dat er 12 tips beschreven waren hoe je een optimale staat voor je brein kunt creëren om te leren.
